Yt Framework

 

 

Odkrycie takie "przytrafiło" się także autorowi poniższego eseju. Przypadek i pomoc życzliwej osoby sprawiły, że słowa takie jak "rodzina dysfunkcyjna" czy "dorosłe dziecko" nabrały realnego znaczenia.

Dla wielu osób, które prawdopodobnie są Dorosłymi Dziećmi (DD), ale także i dla wszystkich pozostałych słowa: "dorosłe dzieci" i rodzina dysfunkcyjna nie znaczą nic. Ofiary błędów rodziców - brzmi już bardziej znajomo, choć przy okazji z odrobiną sensacji, którą niewątpliwie wzbudza słowo "ofiara".

Celem niniejszej pracy jest próba zasygnalizowania problemu "dorosłych dzieci" w nadziei, że pomoże to ewentualnemu czytelnikowi, dotkniętemu przypadłościami DD przeżyć "szok", zrozumieć, że nie jest jedyną osobą, która ma problemy ze sobą samym, która ucieka od rzeczywistości.

Na miarę moich skromnych możliwości staram się, począwszy od wyjaśnienia terminu "rodzina" prze określenie funkcji i cech, jakie powinna posiadać prawidłowa rodzina, dojść do wyjaśnienia terminu "rodzina dysfunkcyjna". Następnym krokiem jest wyjaśnienie terminu "dorosłe dziecko". W poniższej pracy używam zamiennie terminów DD i dorosłe dziecko. Następnie na potwierdzenie rozważań teoretycznych przytaczam relacje osób, które są DD, na temat ich przeżyć, jak doświadczenie wychowywania się w rodzinie dysfunkcyjnej wpłynęło na ich dorosłe życie. Zaznaczam, że imiona osób, których relacje opisuję zostały zmienione tak, żeby nie można było ustalić ich prawdziwej tożsamości. Oświadczam jednocześnie, że opisane sytuacje są prawdziwe. Takie podejście wynika z faktu, że grupa wsparcia, w której zajęciach przez pewien czas uczestniczyłem, wymaga od swoich członków dyskrecji, na temat spraw poruszanych na spotkaniach grupy.

Grupy wsparcia DD są to wspólnoty mężczyzn i kobiet, złączonych faktem bycia DD, którzy dzielą się nawzajem swoimi doświadczeniami, siłą i nadzieją, aby rozwiązać swój wspólny problem polegający na odnalezieniu "utraconego dzieciństwa". Grupa wsparcia podobna jest w swych zasadach działania do grup Anonimowych Alkoholików. Grupy wsparcia DD mają swoje korzenie w ruchu AA, m.in. dlatego, że wiele osób spośród DD miało problemy z alkoholem i uczestniczyło wcześniej w zajęciach grupowych ruchu Anonimowych Alkoholików. Nie wszystkie dorosłe dzieci są faktycznymi, bądź byłymi alkoholikami. Niemniej w mniejszym lub większym stopniu są ofiarami różnych innych uzależnień, wynikających z pragnienia ucieczki od rzeczywistych problemów czy z poszukiwania miłości i akceptacji.

 

Mimo, że osoby uczestniczące w grupach wsparcia DD są dorosłymi ludźmi, to na poziomie emocjonalnych pozostają wciąż dziećmi. Grupa wsparcia DD jest ruchem samopomocowym, dobrowolnym, skierowanym na pomoc w rozwiązywaniu specyficznych problemów wynikających z faktu bycia DD, powstałym z inicjatywy osób leczących się w poradniach psychoterapeutycznych. Grupa wsparcia korzysta gościnnie z porad psychoterapeuty Wojewódzkiego Ośrodka Zdrowia Psychicznego w Bydgoszczy, w podziemiach którego zbiera się raz w tygodniu, na dwie pełne godziny. Jedyne wspólne i dobrowolne składki przeznaczone są na herbatę, kawę i cukier. Z grupy wsparcia można w każdej chwili zrezygnować. Prawidłowo funkcjonująca rodzina jest dla społeczeństwa i każdej jednostki wartością, której nie można niczym zastąpić. Towarzyszy człowiekowi od urodzenia aż do zakończenia życia. Każdy człowiek jest z rodziną związany faktycznie i formalno-prawnie. Rodzina jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju dziecka. Jej oddziaływanie ma charakter dualistyczny. Z jednej strony przekazuje ona dzieciom wzory zachowań, wartości, kompetencje, z drugiej - poprzez wytworzenie atmosfery emocjonalnej, uczy stosunku do członków rodziny i innych ludzi. Człowiek, który uważa, że nie ma rodziny - cierpi.

 

Prawidłowo funkcjonująca rodzina charakteryzuje się następującymi cechami:
· wspólnym systemem wartości, który może, ale nie musi, opierać się na systemie religijnym,
· zainteresowaniem członków rodziny sobą nawzajem, wzajemną dbałością o dobre samopoczucie, podkreślaniem zalet i mocnych stron innych członków rodziny, a nie ich deprecjonowaniem, unikaniem ograniczania możliwości wytyczania granic oraz stanowienia indywidualnej niezależności,
· dużą paletą uczuć, takich jak miłość, radość, smutek, wrogość, które pozwalają na konflikt, konfrontację czy dyskusję, tj. rodzaje interakcji oczyszczających atmosferę oraz prowadzących do rozwiązania,
· wiarą w to, ze inni ludzie, zarówno z rodziny, jak i spoza niej, mają w zasadzie dobre intencje,
· szansą na dialog, pozwalający każdemu wczuć się w uczucia drugiego człowieka, a zarazem wyrazić własne stanowisko - dialog, który kieruje się ideałami czystości zasad, sprawiedliwości i pojednania.

Mianem rodziny dysfunkcjonalnej określa się taką rodzinę, która wykazuje poważne nieprawidłowości w zaspokajaniu podstawowych potrzeb dziecka, między innymi biologicznych i psychospołecznych. Synonimem rodziny dysfunkcyjnej jest rodzina problemowa, rodzina niepełnowartościowa, rodzina niewydolna wychowawczo. Nieprawidłowe zaspokajanie potrzeb biologicznych dziecka wiąże się często ze znacznym zubożeniem rodziny zawinionym, bądź niezawinionym przez rodziców. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z unikaniem pracy przez rodzica, nadużywaniem alkoholu i/lub narkotyków, prowadzeniem przestępczego trybu życia i/lub nieobecnością w domu rodzinnym, wynikającą z przebywania z zakładzie karnym. W wypadku drugim może to być przewlekła choroba rodziców, inwalidztwo, zniedołężnienie oraz warunki zewnętrzne, np. wojna, kataklizmy - powodzie, trzęsienia ziemi, tornada, pożary lasów, wybuchy wulkanów, susze, szarańcza i inne.

W mniej drastycznych przypadkach nieprawidłowe funkcjonowanie rodziców przejawia się:
a) małą dbałością o potrzeby rozwojowe dziecka,
b) niskim poziomem zabiegów i starań pielęgnacyjnych w okresie niemowlęcym,
c) a w okresie szkolnym brakiem:
- dbałości o zabezpieczenie pomocy naukowych,
- kontaktów ze szkołą,
- kontroli działań dziecka w jego czasie wolnym od nauki,
- pomocy dziecku w trudnościach szkolnych,
- świadomej stymulacji dziecka do samodzielnego pokonywania trudności przez zwiększenie wysiłku, lepszą organizację czasu i zajęć związanych z wypełnieniem obowiązków szkolnych.

Według amerykańskiego naukowca Jima C., rodzina dysfunkcyjna charakteryzuje się następującymi cechami:
· perfekcjonizmem
· niezdolnością do wyrażania uczuć
· niezdolnością do cieszenia się
· skłonnością do emocjonalnego znęcania się ("Jesteś głupi", "Tylko przeszkadzasz")
· sztywnością zasad
· nierozmawianiem z nikim spoza grona rodziny
· lekceważeniem bolesnych konfliktów międzyludzkich ("Nie zawracaj sobie głowy roztrząsaniem problemów")
· zaniedbaniem obowiązków (niepomaganie dzieciom w stawaniu się normalnymi dorosłymi ludźmi)
· znęcaniem się fizycznym i/lub psychicznym
· molestowaniem seksualnym
· brakiem osobistych granic - każdy wkracza na terytorium innych

Najbardziej znaczącą i jednocześnie tragiczną cechą rodziny dysfunkcyjnej jest fakt, że nie zdaje sobie ona sprawy z tego, że jest dysfunkcyjną. Ignorowanie potrzeb członków rodziny, zaniedbanie dzieci przez nie zapewnienie im tego wszystkiego, co jest niezbędne do prawidłowego rozwoju, nie jest w takich rodzinach celowe, z góry zaplanowane. Rodzice zazwyczaj postępują tak, jak nauczyli się postępować we własnych domach rodzinnych. Bardzo często rodzice tworzący rodzinę dysfunkcyjną także wychowywali się w rodzinie dysfunkcyjnej.

Jim C. porównuje życie dziecka do pustego, jeszcze niczym nie wypełnionego kielicha. Zadaniem rodziców jest napełnianie go miłością, ufnością, aprobatą, odpowiednią wiedzą o życiu. Dzięki temu dziecko wchodzi w świat dorosłych, mając coś do zaoferowania innym. Jeżeli powyższe czynniki nie zajdą dziecko staje się zdesperowanym osobnikiem rozpaczliwie usiłującym napełnić pusty kielich. Nie jest to łatwe, wszak już przysłowie mówi, że z próżnego i Salomon nie naleje. Tragedią dysfunkcyjnego domu jest to, że opuszczają go dzieci, których dorosłe życie jest pustym kielichem.

Kim zatem jest dorosłe dziecko? Ogólnie można by stwierdzić, że jest to osoba dorosła z punktu widzenia formalno-prawnego i biologicznego, ale niedojrzała psychicznie, tzn. że wciąż pozostaje dzieckiem, z tym, że brakuje jej radości i ciekawości świata charakteryzujących dziecko; wymaga nieustannej akceptacji dla prawidłowego funkcjonowania.